Design a site like this with WordPress.com
Get started

Իմ շրջակա միջավայրի խնդիրը

Թեմա՝ Խնդիր այն միջավայրում որտեղ ապրում եմ , Աղմուկը իմ շուրջ ու հետևանքներ

Մասնակիցներ՝ Լիզա Ծատուրյան,Արմինե Կարտիկյան, Աննա Խաչատրյան

Նախագծի նպատակ՝ գտնել տարածքին բնորոշ որևէ խնդիր, կատարել հետազոտական աշխատանք , գտնել հետևանքներն ու պատճառները , փորձել առաջարկել լուծման եղանակ

Ընթացք՝տեղեկության որոնում ,մշակում ,ադապտացում ,տեսանյութի նկարահանում ,ֆոտոշար,շփում նախագծի մասնակիցների հետ

Արդյունք ՝ տեսանյութ,ինֆորմացիոն նյութ բլոգում

Աղմուկ

Աղմուկային աղտոտումը անտեսանելի վտանգ է: Այն հնարավոր չէ տեսնել, բայց այնուամենայնիվ, այն առկա է ինչպես ցամաքում, այնպես էլ ծովի հատակին: Աղմուկային աղտոտումը համարվում է ցանկացած անցանկալի կամ անհանգստացնող ձայն, որը ազդում է մարդու առողջության և հոգեկան վիճակի և այլ օրգանիզմների վրա:Աղմուկը պատասխանատու է 16,600 վաղաժամ մահվան և ավելի քան 72,000 հոսպիտալացման համար միայն Եվրոպայում:

Ձայնը չափվում է դեցիբելով: Շրջակա միջավայրում շատ հնչյուններ կան ՝ սկսած խշխշող տերևներից (20-ից 30 դեցիբել) վերջացրած որոտի հարվածի ձայնով (120 դեցիբել) մինչև տագնապի ազդանշանի ձայնը(120-ից 140 դեցիբել): 85 դեցիբելին կամ ավելի բարձր հնչյունները կարող են վնասել մարդու ականջները: Ձայնի աղբյուրները, որոնք գերազանցում են այս շեմը,հայտնի երևույթներ, ինչպիսիք են մետրոյի գնացքները (90-ից 115 դեցիբել) և բարձր ռոք համերգները (110-ից 120 դեցիբել):

Աղմուկի աղտոտման պատճառները

Աղմուկի աղտոտման բազմաթիվ աղբյուրներ կան, բայց ահա դրանցից մի քանիսը.

  Երթևեկության աղմուկ

Երթևեկի աղմուկը քաղաքներում աղտոտող աղմուկի մեծ մասն է կազմում: Օրինակ ՝ մեքենայի եղջյուրը արտադրում է 90 դբ, իսկ ավտոբուսը ՝ 100 դբ:

  Օդային երթևեկի աղմուկ

Քաղաքների վրայով թռչող ավելի քիչ ինքնաթիռներ կան, քան ճանապարհներին մեքենաներ կան, բայց ազդեցությունն ավելի մեծ է. Մեկ ինքնաթիռն արտադրում է 130 դբ:

  Շինարարական օբյեկտներ

Շենքերի և ավտոկանգառների կառուցման և ճանապարհների և մայթերի մակերեսների վերամշակման աշխատանքները շատ աղմկոտ են: Օրինակ, օդաճնշական փորվածքը արտադրում է 110 դբ:

  Հասարակական սննդի կազմակերպում և գիշերային կյանք

Բարերը, ռեստորաններ և տեռասներ, որոնք թափվում են դրսում, երբ լավ եղանակ է, կարող են արտադրել ավելի քան 100 դբ: Սա ներառում է պանդոկներից և ակումբներից եկող աղմուկը:

  Կենդանիներ

Կենդանիների կողմից արձակված աղմուկը կարող է աննկատ մնալ, բայց ոռնացող կամ հաչող շունը,օրինակ, կարող է առաջացնել մոտ 60-80 դԲ:

Աղմուկի աղտոտման հետևանքները

Բացի ուժեղացնելով մեր լսողությունը ՝ ականջների ականջի կամ խլության պատճառ դառնալով, անընդհատ բարձր աղմուկը կարող է շատ առումներով վնասել մարդու առողջությանը ,Առողջական այս խնդիրները կարող են ազդել բոլոր տարիքային խմբերի, հատկապես երեխաների վրա: Պարզվել է, որ շատ երեխաներ, ովքեր ապրում են աղմկոտ օդանավակայանների կամ փողոցների մոտ, տառապում են սթրեսից և այլ խնդիրներից, ինչպիսիք են հիշողության, ուշադրության մակարդակի և ընթերցանության հմտությունների խանգարումները:  Ահա հիմնականներից մի քանիսը.

  Ֆիզիկական

Շնչառական գրգռում, զարկերակային ցնցում, արյան բարձր ճնշում, գլխացավեր և ծայրաստիճան ուժեղ, անընդհատ աղմուկի, գաստրիտի, կոլիտի և նույնիսկ սրտի կաթվածի դեպքում:

  Հոգեբանական

Աղմուկը կարող է առաջացնել սթրեսի, հոգնածության, դեպրեսիայի, անհանգստության և հիստերիայի նոպաներ ինչպես մարդկանց, այնպես էլ կենդանիների մոտ:

  Քնի և վարքի խանգարումներ

45 դբ-ից բարձր աղմուկը խանգարում է ձեզ քնել կամ ճիշտ քնել: Հիշեք, որ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության համաձայն, այն պետք է լինի ոչ ավելի, քան 30 դբ: Բարձր աղմուկը կարող է թաքնված ազդեցություն ունենալ մեր վարքի վրա ՝ առաջացնելով ագրեսիվ պահվածք և դյուրագրգռություն:

  Հիշողություն և կենտրոնացում

Աղմուկը կարող է ազդել մարդկանց կենտրոնանալու ունակության վրա, ինչը ժամանակի ընթացքում կարող է հանգեցնել ցածր կատարողականի: Դա նույնպես վատ է հիշողության համար, ինչը դժվարացնում է ուսումնասիրությունը:

Հետաքրքիր է, որ մեր ականջներին ավելի քան 16 ժամ հանգստություն է պետք `100 դբ-ի երկու ժամվա ազդեցությունը լրացնելու համար:

Աղմուկային աղտոտումը ազդում է նաև վայրի բնության առողջության վրա: Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ ուժեղ աղմուկները թրթուրների սրտերն ավելի արագ են բաբախում, իսկ կապույտ թռչունները ՝ ավելի քիչ ճտեր ունենում: Կենդանիները ձայնը օգտագործում են տարբեր պատճառներով, այդ թվում ՝ նավարկելու, սնունդ գտնելու, զուգընկերներ գրավելու և գիշատիչներից խուսափելու համար: Աղմուկի աղտոտումը նրանց համար դժվարացնում է այդ խնդիրները կատարել, ինչը ազդում է նրանց գոյատևման վրա:

Աճող աղմուկը ոչ միայն ազդում է ցամաքում գտնվող կենդանիների վրա, այլեւ աճող խնդիր է նրանց համար, ովքեր ապրում են օվկիանոսում: Նավերը, նավթի հորատումները, սոնորային սարքերը և սեյսմիկ փորձարկումները դարձրել են երբեմնի հանդարտ ծովային միջավայրը բարձր և քաոսային: Հատկապես կետերի և դելֆինների վրա ազդում են աղմուկի աղտոտվածությունը: Այս ծովային կաթնասուները հույսը դնում են էխոլոկացիայի վրա ՝ հաղորդակցվելու, նավարկելու, կերակրելու և զուգընկերներ գտնելու համար, և ավելորդ աղմուկը խանգարում է արդյունավետ խլրտացնելուն:

Ստորջրյա ամենաբարձր աղմուկից մի քանիսը գալիս են ծովային սոնորային սարքերից: Sonar- ը, ինչպես էխոլոկացիան, աշխատում է ձայնի իմպուլսներ ուղարկելով օվկիանոսի խորքերը`օբյեկտից ցատկելու և նավին արձագանք տալը, ինչը նշանակում է օբյեկտի գտնվելու վայրը: Սոնարի ձայները կարող են լինել 235 դեցիբելի պես բարձր և անցնել հարյուրավոր կիլոմետրեր ջրի տակ ՝ խոչընդոտելով կետերի `էխոլոկացիան օգտագործելու ունակությանը: Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ սոնորը կարող է կետերի զանգվածային շղթաներ առաջացնել լողափերում և փոխել անհետացող կապույտ կետերի (Balaenoptera musculus) կերակրման վարքը: Բնապահպանական խմբերը ԱՄՆ ռազմածովային ուժերին կոչ են անում դադարեցնել կամ կրճատել սոնարի օգտագործումը ռազմական ուսուցման համար:

Սեյսմիկ հետազոտությունները նաև առաջացնում են ձայնի ուժեղ պայթյուններ օվկիանոսի տարածքում: Նավերը, որոնք որոնում են խորը նավթի կամ գազի հանքավայրեր պահող սարքերը, որոնք կոչվում են օդային զենք և ձայնի իմպուլսներ են արձակում դեպի օվկիանոսի հատակ: Ձայնի պայթյունները կարող են վնասել ծովային կենդանիների ականջները և լուրջ վնասվածքներ պատճառել: Գիտնականները կարծում են, որ այս աղմուկը կարող է նաև նպաստել կետերի փոփոխված վարքին:

ԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐ ՝ Աղմուկի աղտոտումը նվազեցնելու համար

ԱՀԿ-ի նման միջազգային մարմինները համաձայն են, որ աղմուկի աղտոտվածության մասին տեղեկացվածությունն անհրաժեշտ է այս անտեսանելի թշնամուն հաղթահարելու համար:Օրինակ ՝ խուսափեք շատ աղմկոտ ժամանցի միջոցառումներից, ընտրեք այլընտրանքային տրանսպորտային միջոցներ, ինչպիսիք են հեծանիվները կամ էլեկտրական տրանսպորտը մեքենան վերցնելը, կատարել ձեր տան գործերը առաջարկվող ժամերին, մեկուսացնել տները աղմկող նյութերով և այլն: Բնապահպանական կրթության կարևորության ասպեկտը :

Կառավարությունները կարող են նաև միջոցներ ձեռնարկել `ապահովելու աղմուկի ճիշտ կառավարումը և աղմուկի աղտոտումը նվազեցնելու համար: Օրինակ ՝ որոշակի տարածքների ՝ գյուղի որոշ հատվածների, բնական հետաքրքրության տարածքների, քաղաքային զբոսայգիների և այլնի պաշտպանություն աղմուկից, կանոնների ստեղծում, որոնք ներառում են կանխարգելիչ և շտկող միջոցներ. Բնակելի գոտիների և օդանավակայանների նման աղմուկի աղբյուրների պարտադիր տարանջատում, տուգանքներ գերազանցելու համար աղմուկի սահմաններ և այլն., նոր շենքերում աղմուկի մեկուսացման տեղադրում, հետիոտնային տարածքների ստեղծում, որտեղ երթևեկին թույլատրվում է մուտք գործել միայն որոշակի ժամանակահատվածում ապրանքներ բեռնաթափելու համար, ավանդական ասֆալտին փոխարինել առավել արդյունավետ տարբերակներով, որոնք կարող են նվազեցնել երթևեկության աղմուկը մինչև 3 դբ, ներառյալ մյուսները։

Օգտվել եմ հետևյալ կայքերից՝ 1,2,3,4,5

Տեսանյութ  https://youtu.be/U11s7V1Mj5k

Բնօգտագործումն ու բնապահպանությունը ՀՀ-ում

  1. Ինչ առանձնահատկություններ ունեն ՀՀ բնական պայմանները, որքանով են դրանք նպաստում հանրապետության զարգացմանը:

Հայսատանի Հանրապետությունը տիպիկ լեռնային երկիր է: Հանրապետության աշխարահագրական դիրքի առանձնահատկությունն է այն , որ ծովերից բավականին հեռու է, որը ոչ միայն բացասական ազդեցություն է թողնում կլիմայի վրա, այլև հնարավորություն չի տալիս զարգացնելու ծովային առևտուրը: Հայաստանի Հանրապետության մակրևույթի լեռնային լինելը նպաստում է լեռնահովտային քամիների առաջացմանը:  Հայաստանի     Հանրապետությույնունում կան  շատ քիչ արդյունաբերական ապրանքներ: Արդյունաբերության ոլորտում զարգացաց է պղնձամոլիբտենի և  ոսկու արդյունաբերությունը  : Հայաստանը զուրկ է  վառելիքաէներգետիկ պաշարներից , զարգացաց են հէկերն ու ջէկները : Հիմնական զարգացած ճյուղը  գյուղատնտեսություն է: 

2.Ի՞նչ հետևանքներ է թողում բնօգտագործումը ՀՀ-ում: Նշեք օրինակներ:

ՀՀ բնօգտագործումը շատ մեծ վնաս է հասցնում կլիմային և շրջակա միջավայրին:Օրինակ  ` հայտնաբերված պղնձի պաշարների 80-90%-ը գտնվում է Կապանի, Քաջարանի, Ագարակի հանքավայրերում: Քաջարանի և Ագարակի հանքավայրերը բացի պղնձից պարունակում են նաև մոլիբդեն:  ՀՀ պղնձամոլիբդենային հանքանյութի մեջ պարունակվում է շուրջ 15 մետաղ, որոնցից կորզվում է միայն պղնիձը, մյուսները դառնում են թափոն:Հանքարդյունաբերությունը շրջակա միջավայրին մեծ վնաս է հասցնում արդյունաբերական թափոններով, որոնց գումարվելով նաև կենցաղային թափոնները, շրջակա միջավայրի որակը էապես վատացնում են: Հանքարդյունաբերության հասցված մյուս վնասը պոչամբարների կառուցումն է, որտեղ կուտակվում են տարբեր թունավոր քիմիական տարրեր: Ներկայումս ՀՀ տարածքում հաշվվում են թվով 19 պոչամբարներ, որոնցում կուտակված է շուրջ 220 մլն մ3 ապարներ:

Ընդերքօգտագործման հետևանքով աղտոտվում են նաև ջրային ռեսուրսները: Մասնավորապես գետերի աղտոման հիմնական պատճառ են դառնում պոչանքները, որոնք կուտակվելով պոչմաբարներում, ժամանակ ընթացքում թափվում են գետերի մեջ: ՀՀ-ում հետաքրքրին այն է, որ պոչամբարները շատ մոտ են կառուցված գետերին: Պոչամբարների հետևանքով աղտոտված գետեր է համարվում Ողջին, որի հովտում մոտավոր հաշվարկներով կան 150 մլն տ պոչանք, որոնք պարունակում են թելուր, սելեն, բիսմութ, ռենիում, գալիում, պղինձ, մոլիբդեն և այլն: Էկոլոգիական ճգնաժամային վիճակում է գտնվում նաև Դեբեդ գետը, որի աղտոտման պատճառ են դառնում Ալավերդու պղնձաձուլական և Ախթալային  լեռնահարստացուցիչ կոմբինատները:

3.Ինչ առանձնահատկություններ ունեն ՀՀ բնական ռեսուրսները, որքանով են դրանք նպաստում հանրապետության զարգացմանը:

ՀՀ-ի բնական ռեսուրսները  հիմնականում է բաղկացած են գունավոր մետաղներից,որը հնարավորություն է տալիս զարգացնելու գունավոր մետալոգիան: Կան զգալի չափով բնական ռեսուրսներ ՝ածուխ, ոսկի, երկաթ,մոլիբդեն, ցինկ, արծաթ, կապար,պղինձ: Հայաստանը նաև հարուստ է քաղցրահամ ջրերի պաշարով: Հայաստանում գտնվող ամենամեծ լիճը` Սևանը տարածաշրջանում իր մեծությամբ երրորդ լիճն է և զբաղեցնում է 1230 կմ2 տարածք։ Հարուստ է նաև հանքային ջրերով,որը նույնպես տնտեսության մեջ ունի իր ուրույն տեղը:

4.Ի՞նչ հետևանքներ է թողում ռեսուրսների օգտգործումը ՀՀ-ում: Նշեք օրինակներ:

Ռեսուսների օգտագործումը ՀՀ-ում թողնում են միայն վատ հետևանքներ: ՀՀ-ում գործողհանքերի մեծ մասը գտնվում են օտարերկրյա կազմակերպությունների ձեռքում և դանշանակում է, որ շահագործողները մտածում է միայն իրենց շահի մասին այլ ոչ թե շրջակամիջավայրի: Այդ ամենի օգտագործման արդյունքում առաջանում են պոչամբարներ: ՀՀ-ումպոչամբարները հիմնականում փակ չեն, և գտնվում են ոչ ճիշտ տեղում և բնակեցվածվայրերից ոչ ճիշտ հեռավորության վրա: Այդ ամենի արդյունքով տվյալ տարածքում չիզարգանում գյուղատնտեսությունը, քանի որ ոչ մաքուր մթնոլորտում չի կարող աճել ոչ միբույս:Օրինակ դիտարկենք Սևանա լճի քաղցրահամ ջրերի շահագործումը: Քանի որ ներկայիս ՀՀ-ում գործածվող իռիգացիոն սիստեմի հետևանքով օգտագործվող ջրի 80%-ը գոլորշիանում է, մենք ունենում ենք քաղցրահամ ջրերի ահռելի կորուստ:

5.Ձեր կարծիքով ինչպես պետք է զարգանա Հայաստանը, որպեսզի հնարավորինս քիչ վնասվի բնական միջավայրը: Ինչ ուղությամբ պետք է զարգանա տնտեսությունը, որպեսզի այն համարվի էկոլոգիապես «ավելի մաքուր»։

 Հայաստանի տնտեսությունը գրեթե կործանված է ,այժմ տնտեսության վերականգնումը շատ դժվար և թանկ կլինի: Սակայն ավելի լավ տարբերակ է Հայաստանը զարգացնել ոչ թե արդյունաբերական ոլորտի շնորհիվ այլսպասարկման ոլորտի, որը բնությանը վնաս չի տա և շատ ավելի օգտակար կլինիՀայաստանի համար քան արդյունաբերությունը:

Բնական աղետներ

  1. Ձեր ցանկությամբ ներկայացրեք որևէ բնական աղետ:

Սելավ

Ավերիչ մեծ ուժ ունեցող սրընթաց հոսք, որը բաղկացած է ջրի և փուխր բեկորային ապարների խառնուրդից և հանկարծակի առաջանում է ոչ մեծ լեռնային գետերի ավազաններում ուժգին անձրևների կամ ձյան բուռն հալման, ինչպես նաև՝ քարակարկառների և անցկալների ճեղքման հետևանքով։

Դասակարգվում է ըստ հզորության (ուժեղ, միջին և թույլ հզորությունների)։

2.Նշեք տվյալ աղետի առաջացման պատճառները, բացահայտելով մարդկային գործոնի դերը, հնրարվորության դեպքում բերելով օրինակներ:

Սելավները սովորաբար ձևավորվում են ջրհավաք ավազանի սահմաններում թափվող տեղատարափ մթնոլորտային տեղումներից, մակերևութային հեղուկ հոսքից և տարվա չորային ժամանակաշրջանում լեռնային ապարների հողմահարումից գոյացած կուտակումներից։

Ջրի մակարդակը կտրուկ բարձրանում է, և ջրում կոշտ նյութերի պարունակությունն ավելանում է 10-75 %-ով։ Երբեմն սելավ ձևավորվում է ձյան, սառցադաշտային բուռն հալքից, ջրամբարների վթարից։ Իր կործանարար ուժով հայտնի է Գետառի 1946 թվականի սելավը։

3.Ի՞նչ ազդեցություն ունի աղետը բնական միջավայրի վրա:

Ընդհանուր առմամբ սելավները վնաս են հասցնում հանրապետության շուրջ 200 բնակավայրի։ Գլխավոր տրանսպորտային հաղորդակցուղիների վրա բացահայտված են 600-ից ավելի սելավավտանգ տեղամասեր։ Սելավային հոսքերը ջրային էրոզիայի առավել ցայտուն, իսկ Հայաստանի տարածքում նաև անապատացման հզոր գործոններից են։ Հողի էրոզիան սկսվում է տեղատարափ անձրևների թափվելու ընթացքում և վերջանում սելավների ձևավորմամբ, որոնք իրենց բերվածքներով աղտոտում են գետերը, խցանում դրանց հուներն ու ծածկում գետահովիտների առափնյա հողերը։

4.Ի՞նչպես կարելի է պայքարել այդ աղետի դեմ: 

Սելավի դեմ պայքարի հիմնական միջոցներն են հողաբուսածածկույթի ամրացումն ու պահպանումը, լեռնալանջերի անտառապատումը, գետահուների կանոնավորումն ու ամբարտակումը և այլ ջրատեխնիկական միջոցառումներ։

Էկոհամակարգերի հիմնախնդիրը

Ձեր կարծիքով որոնք են էկոհամակարգերի կարևորագույն  հատկանիշները: Ինչու՞։

Ցանկացած միասնություն, որը ներառում է տվյալ տեղամասում գտնվող բոլոր օրգանիզմները և փոխհարաբերությունների մեջ է մտնում ֆիզիկական միջավայրի հետ այնպես, որ համակարգի ներսում էներգիայի հոսքը ստեղծում է հստակ որոշված տրոֆիկական կառուցվածք, տեսակային բազմազանություն և նյութերի շրջապտույտ, իրենից ներկայացնում է էկոլոգիական համակարգ, կամ էկոհամակարգ։

Էկոհամակարգերի կարևորագույն հատկանիշներն են ՝ ինքնակարգավորումը ,էներգիայի շրջանառությունը ,փոխադարձ կախվածությունը ։

Ինչպիսի էկոհամակարգեր են ձեզ շրջապատում, ինչ առանձնահատկություններ ունեն նրանք:

Էկոհամակարգերը լինում են երկու տեսակի ՝ բնական և արհեստական: Մեզ շրջապատող արհեստական էկոհամակարգի օրինակ է՝ ագրոէկոհամակարգը: Ագրոէկոհամակարգերը ստեղծվել են մարդու միջամտությամբ, որպեսզի ստացվի գյուղատնտեսական արտադրանք: Ագրոէկոհամակարգ են այգիները ,բանջարանոցները, արոտավայրերը և այլն: Սակայն նրա կարևորոագյուն հատկանիշներից մեկն այն է, որ այն ինքնավերականգնվելու հատկություն չունի: Մեզ շրջապատող էկոհամակարգի օրինակ է նաև անտառը: Սակայն ի տարբերություն ագրոէկոհամակարգի, եթե չլինի մարդու միջամտությունը ապա այն կվերականգնվի: Օրինակ բնական էկոհամակարգ է նաև գետը: Նրա կենդանի բախադրիչներն են ջրային կենդանիները, բույսերը: Նյութերի շրջապտույտի հետևանքով գետը ինքնավերականգնվում է, եթե իհարկե չլինի մարդու միջամտությունը:

Ինչպես է ազդում մարդը ձեզ շրջապատող էկոհամակարգերի կենսագործունեություն վրա:

Մարդու տնտեսական գործունեության հետևանքով ձևավորվում են տարատեսակ էկոհամակարգեր որոնք անվանվում են ագրոէկոհամակարգեր և դրանք համարվում են արհեստական։ Ի տարբերություն բնաբանի, Արհեստական էկոհամակարգերը ինքնուրույն չեն վերականգնվում ։ Ագրոէկոհամակարգերի օրինակ կարող են ծառայել մարդու կողմից արհեստական ճանապարհով ստեղծված այգիները, բանջարանոցները, խոշոր անասնապահական համալիրները, արոտավայրերը, մարգագետինները և այլք:Ի տարբերություն բնական Էկոհամակարգերի, Ագրոէկոհամակարգերը մարդկանց միջամտությամբ ենթարկվում են մի շարք փոփոխությունների, որոնց արդյունքում երբեմն խաղտվում են բնական էկոհամակարգերին բնորոշ կենսական գործընթացներ , որոնցից են հողառաջացումը,գենետիկական բազզայի նեղացումը,նյութերի բնական շրջապտույտւ և այլն:

Բացի այդ ագորէկոհամակարգերը խիստ անկայուն են: Ինչպես արդեն նշեցի ինքնավերականգնվելու հատկություն չունեն,և այդ ագրոհամակարգերի պահպանման համար անհրաժեշտ է մարդու վերահսկողությունը:

Ինչ տեղի կունենա էկոհամակարգերի հետ, եթե պակասի Էներգիայի, ֆոսֆորի, ածխածնի ու ազոտի հոսքը (յուրաքանչյուր տարբերակը ներկայացնել առաձին): 

Էներգիայի հոսքի պակասելու դեպքում էկոհամակարգը կթուլանա, կփոքրանա և կարող է նաև վերանալ;
Ֆոսֆորը կենդանի օրգանիզմների մեջ մեծ դեր ունի՝ ոսկորների ուղեղի և այլնի համար։ Ինչը նշանակում է, որ ֆոսֆորի քանակության նվազման դեպքում էկոհամակարգը կարող է թուլանալ։
Ածխածնի շնորհիվ են բույսերը կատարում ֆոտոսինթեզ՝ տալիս են թթվածին, բացի այդ՝ թթվածինը բույսերի համար մեծ նշանակություն ունի։ Ածխածնի հոսքի կրճատումը կարող է հանգեցնել թթվածնի պակասին, բույսերի վերացմանը և այլն։
Ազոտի հոսքի նվազման դեպքում տուժում են հողերը, և կարող են դառնալ ոչ այնքան պիտանի։ Այսինքն բուսական աշխարհի վրա կազդի նաև ազոտի հոսքի խախտումը։

ԱՅՍ ԱՄԵՆԸ ԻՄԱՆԱԼՈՒ ՀԵՏ ՄԵԿՏԵՂ ՊԵՏՔ Է ԻՄԱՆԱՆՔ, ՈՐ ԷԿՈՀԱՄԱԿԱՐԳԸ ԻՆՔՆԱՎԵՐԱԿԱՆԳՆՄԱՆ ՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆ ՈՒՆԻ, ՍԱԿԱՅՆ ԱՅԴ ԱՄԵՆԸ ԲԱՎԱԿԱՆԻՆ ԺԱՄԱՆԱԿԱՏԱՐ Է։

Մարդու առողջությունն և շրջակա միջավայրը

Ինչպիսի միջավայրում ենք ապրում մենք, փորձեք ինքներդ գնահատել ձեր շրջակա միջավայրի որակը:

Մարդիկ ապրեով հարմարեցնում են միջավայրը իրենց ,փորձելով հեշտացնել իրենց կյանքը, ստեղծել են պայմաններ և հնարավորություններ, ձգտելով ապրել կոմֆորտի մեջ։Կարծում եմ, ապրում եմ կոմֆորտի մեջ,սակայն անառողջ միջավայրում: Քանզի ես ապրում եմ խիտ բնակեցված թաղամասում, հետևաբար ես ավելի մեծ ազդեցություն եմ կրում մարդածին գործոններից: Աղմուկը, վարակները,կիսակառույց շենքերի փոշին, գործարանների և ավտոմեքենաների արտանետումները և այլ շատ ու շատ բաներ իրենց տեղը կգտնեն իմ օրգանիզմում:Առողջությունը սերտ կապված է մաքրության հետ։ Մարդիկ աշխատելու և գիտակցելու դեռ շատ բնա ունեն։

Ինչպես է ազդում շրջակա միջավայրը ձեր առողջության վրա, եթե կան առանձնակի դրսևորումներ, ներկայացրեք օրինակներով:

Իհարկե փոշին, գործարանների և ավտոմեքենաների արտանետումները ոչ մի կերպ չեն կարող դրական անրադառնալ ինձ վրա:Այս ամենը բացասական ազդեցություն է թողնում հիմնականում ներքուստ ,սակայն արտաքինը ևս տուժում է։Օրինակ դրսի փոշին ու արտանետումերը աղտոտում են մաշկը ,դառնալով մաշկային անհարթությունների և բորբոքումների պատճառ։

Առանձնացնել ՀՀ-ում տարածված հիմանական հիվանդություննը, որքանով են դրանք կապվում շրւակա միջավայրի հետ 

2005թ․-ից սկսած, Հայաստանում աճել է արյան շրջանառության համակարգի հիվանդությունների թիվը։

Ավելի մանրամասն այստեղ։

Ինչպես եք պատկերացնում շրջակա միջավայրի վերահսկողությունը, ինչպես այն դարձնել ավելի արդյունավետ: Ինչ դերն ունի հասարակական վերահսկողությունը, ինչպես մեծացնել այն:

Շրջակա միջավայրի վերահսկողութուն ասելով հասկանում ենք բնօգտագործման և բնապահպնական կազմակերպությունների, ինչպես նաև անհատների վերահսկողությունը շրջակա միջավայրի վրա:  Սակայն այդ վերահսկողությունը իրականացնելու համար հարկավոր են համակարգված և լիարժեք օրենքներ, հսկողություն՝ դրանց իրականացման համար, այսինքն հատուկ վերապատրաստված մարդիկ կամ մարմինններ: Համարում եմ անհրաժեշտ տուգանքների սահմանումը ըստ աղտոտման չափսերի:Կարևոր եմ համարում նաև կրթադաստիարակչական գործոնը:Յուրաքանչյուրս պետք է մեր մեջ պատասխանատվություն ունենանք բնության դիմաց , գոնե մաքուր պահելով մեր սեփական միջավայրը։

Շրջակա միջավայրի որակը պահպանելու և բարելավելոը համար անհրաժեշտ է մեծ պատրաստակամություն և ցանկություն:Ես ինքս ինձ դասում եմ այն փոքրամասնությանը,որը սկսում է աշխարհը փոխել ,փոխելով իրեն։Մեծին հասնելու համար պետք է սկսել փոքրից:Ինքս չեմ աղտոտում շրջակա միջավայրը,լինում է, որ շրջապատիս անձանց հորդորում եմ որպիսի նրանք չաղտոտեն միջավայրը, այսինքն անեն այն ինչը կարծում եմ նրանց համար այդքան էլ դժվար չէ:Ցավոք ավելին անել դեռ չեմ կարող . ես չեմ կարող կիրառել տեխնոլոգիական, ճարտարապետական կամ ինժեներակազմակերպական միջոցառումներ։

Կենսոլորտի պահպանումը

>Ի՞նչ դեր ունեն կենսաբանական ռեսուրսները:

Բնության մեջ յուրաքանչյուր կենդանի օրգանիզմ ունի իր դերը և իր նշանակությունը տվյալ էկոհամակարգի մեջ:Կենսաբանական ռեսուրսները` բույսերը և կենդանիները արտադրամիջոց են, բնական ռեսուրսներ որոնք օգտագործվում են արդյունաբերության մեջ: Կենսաբանական ռեսուրսները հիմնականում օգտագործվում են սննդի, կաշվի և մորթեղենի արտադրության մեջ, կան կենդանատեսակներ, որոնցով կազմակերպվում է դեղագրծության արտադրություն, իսկ որոշ կենդանատեսակներից (օրինակ` փղոսկրից) պատրաստում են զարդեր, որոնք բավականին թանկ արժեն: Կան կենդանատեսակներ որոնք չեն օգատործվում արդյունաբերության մեջ, բայց պակաս կարևոր նշանակություն չունեն բնության համար: Նրանք ունեն էկոլոգիական նշանակություն, օրինակ որոշ տեսակի միջատները բնության մեջ փոշոտում են իրականացնում:Հայաստանի կենսաբանական ռեսուրսները ներառում է օդային, ցամաքային և ջրային էկոհամակարգերի կենդանի օրգանիզմների տարատեսակությունը, որը ներառում Է ներտեսակային, միջտեսակային և էկոհամակարգերի բազմազանությունը։ Կենսաբանական բազմազանությունը հասարակության կենսագործունեության, հարատևության և սոցիալ-տնտեսական զարգացման հիմքն է։

>Ինչպես են փոխազդում բույսերն ու կենդանիները աշխարհագրական թաղանթի մյուս ոլորտների հետ: Բերեք օրինակներ: 

Բնության մեջ ամեն ինչ փոխկապակցված է։ Միասին կազմում են շղթա։Կենսաբանական ռեսուրսների փոխազդեցության լավագույն դրսևորումը սննդային շղթան է: Օրինակ. մարդը սնվում տարբեր կենդանատեսակներով, որոնք իրենց հերթից սնվում են բույսերով: Բույսերը և կենդանիները փոխազդում են ջրոլորտի հետ, որովհետև ջուրը անհրաժեշտ է նրանց կյանքի համար: Բույսերը կատարում են ֆոտոսինթեզ` շնչում են ածխաթթու գազ և արտաշնչում թթվածին: Կենսոլորտը փոխազդում է նաև մարդոլորտի հետ:Խորը և բազմակողմանի է օրգանիզմների ազդեցությունը քարոլորտի վերին շերտը կազմող երկրակեղևի վրա: Երկրակեղևի տարբեր խորություններում օրգանիզմների մնացորդներից առաջանում են մի շարք օրգանական նստվածքային ապարներ՝ նավթ, բնական գազ, ածուխ և այլն: Հսկայական է նաև օրգանիզմների դերը հողառաջացման պրոցեսում:

>Ի՞նչ միջոցառումներ է անհրաժեշտ բուսական և կենդանական ռեսուրսները պահպանելու համար: Որոնք է հնարավոր կիրառել ՀՀ-ում: 

Կենդանական ռեսուրսները պահպանելու համար գլխավորը որսի կարգավորումն է: Այսինքն պետք է որսը կատարվի հատուկ կանոնակարգով, որոշակի քանակ սահմանվի հատուկ վայրերում, հատուկ կենդանիների համար, և շատ դեպքերում էլ արգելվի: 

Կենդանական աշխարհի պահպանման այլ եղանակ է արգելոցների ստեղծումը, և վերացող տեսակներին դասվող կենդանիների համար, կենսաբազմազանության նպաստող բնակավայրի ստեղծումը, որը նույնպես կարելի է կիրառել ՀՀ-ում:

>Ի՞նչ  է կլիմայավարժեցումը: Բերել օրինակներ, նշեք բացասական ու դրական կողմերը: 


Երկիր մոլորակի վրա կենդանիներն ու բույսերը տեղաբաշխված են տարբեր գոտիներում՝ ըստ իրենց գոյատևման պայամաններից ու հարմարություններից: Գրեթե բոլորի պարագայում առաջին գործոնը տվյալ տեղանքի կլիմայական պայմաններն են: 

Բառը հենց իրենից հուշում է, որ դա այն գործընթացն է, երբ բույսերն ու կենդանիները արհեստական կերպով՝ մարդու միջամտությամբ վարժվում են նոր կլիմայական պայմանների: Կլիմայավարժեցումը, որպես այդպիսին ունի մի բացասական կողմ, որը կարող է լուրջ հետևանքների հանգեցնել: Դա տեսակի ոչնչացումն է: Կլիմայավարժեցման հետևանքով կենդանիները փոխում են իրենց բնական ձևը, տեսքը և որոշ հատկություններ։ Օրինակ դառնում են  իրենց բնական  չափից  ավելի մեծ, կամ փոքր:

Դրական կողմն այն է, որ վերաբնակեցման շնորհիվ հնարավոր է վերականգնել ոչնչացման եզրին հասած մի շարք կենդանիների քանակը, իսկ որոշ կենդանիներ փրկել իսպառ ոչնչացումից:

Ոչնչացման եզրին գտնվող բույս

Պույա Ռայմոնդա

Պույյա Ռայմոնդը բրոմելիադ ընտանիքի ամենամեծ բույսն է և առանձնանում է մինչև 10 մ բարձրության հանսովոր ծաղկաբույսերով։

Տարածումը

Հանդիպում է Պերուի և Բոլիվիայի տարածքներում,ինչպես նաև Անդե լեռներում։

Բուսաբանական նկարագրություն

Տերևները սրված են, աճում են խիտ խմբերով: Փշերը, որոնք ծառայում են որպես պաշտպանություն կենդանիներից, տեղադրվում են տերևների մեջ:Մինչև 10 մ բարձրություն ունեցող բույսը ունի ավելի քան 8 հազար սպիտակավուն-կանաչ ծաղիկներ; ծաղկող ծաղիկները դառնում են մանուշակագույն: Բույսը սկսում է ծաղկել միայն կյանքի 80-150 տարվա ընթացքում։Տեսակը աճում է 3000–4800 մ բարձրությունների վրա, որտեղ այն սովորաբար շատ ցուրտ է, իսկ հողերը չորև քարքարոտ են: Այնուամենայնիվ, լավ է հարմարվում աճին նման անբարենպաստ պայմաններում։ Դրա հյութերը պարունակում են հատուկ քիմիական նյութեր, որոնք գործում են որպես հակասառեցում, ինչը թույլ է տալիս նրան գոյատևել ջերմաստիճանի զգալի փոփոխությունների դեպքում օրվա տարբեր ժամանակներում:

Նշանակություն

Միջուկը երբեմն տեղացիների կողմից հավաքվում է անասնապահության համար: Ծառերի մասերը օգտագործվում են կահույքի և վառելիքի արտադրության համար: Բոլիվիայի որոշ գյուղերում տերևները օգտագործվում են խոչընդոտներ սահմանելու համար. Պերուում տերևները ժամանակ առ ժամանակ օգտագործվում են տների պատերը անձրևից պաշտպանելու համար :

Որոշ բնակավայրերում աճեցվում է որպես դեկորատիվ բույս։

Բնության պահպանման միջազգային միության համաձայն ՝ տեսակը համարվում է վտանգված :

Պերուում պահպանվում է պետական մակարդակով։

Երկնագույն Առա ,Ոչնչացված տեսակ

Կապույտ Առան թռչուն է ,թութակի ընտանիքց: Տեսակի միակ ներկայացուցիչն է։

Նկարագրություն

Մարմնի երկարությունը 55-57 սմ,քաշը 400 գ.,փետրածածկույթը մուգ կապույտ է: Գլուխը բաց մոխրագույն է: Կրծքավանդակը և փորը ծովի ալիքի գույներն են: Առջեւի տարածքը զուրկ է փետրածածկույթից (կտուցից մինչեւ աչքեր), մուգ մոխրագույն: Ճակատը և ականջները ավելի բաց են, քան գլխի հիմնական գույնը: Թևերն ու պոչը մուգ կապույտ են: Կտուցըը սև է: Աչքերը դեղնավուն են: Թաթերը մոխրագույն են:

Տարածում

Այն ապրում էր Բրազիլիայում (Պառնաիբա և Սան Ֆրանցիսկո գետերի միջև):

Այս տեսակը այլևս չի հանդիպել վայրի բնության մեջ, վայրի բնության մեջ ապրող վերջին առանձնյակը անհետացել է 2000 թվականին: Դրանից առաջ `90-ականների կեսերին, փորձեր էին արվում մասնավոր հավաքածուից էգի ներգրավումը, բայց այս թռչունը մահացավ: Անհետացման պատճառը. Գրավումը, աֆրիկյան մեղուները, որոնք զբաղեցնում էին այս վայրում բույնի համար հարմար բոլորը վայրերը, ինչպես նաև սիրված Tabebuia caraiba ծառերի հատումներ: Այս թռչունները բնութագրվում էին տարիներ շարունակ նույն թռիչքային ուղու օգտագործմամբ, ինչը հեշտացնում էր որսագողերի աշխատանքը: Հուսով ենք, որ վայրի բնության մեջ այդ թռչունների մի փոքր բնակություն չի հայտնաբերվել մարդկանց կողմից, հակառակ դեպքում մասնավոր հավաքածուներում պահվող թռչունները շարունակում են մնալ այս տեսակների միակ հույսը: Բարեբախտաբար, կապույտ առաները բավականին լավ են բուծվում գերության մեջ: Ըստ հայտարարված տվյալների ՝ 20-րդ դարի վերջին մասնավոր հավաքածուներում բնակվում էր մոտ 70 առանձնյակ: Այնուամենայնիվ, այդ թռչունների մեծ մասը սերունդ չթողնելու վտանգ ունի, քանի որ անհատները կարող են լինել շատ մոտ ազգականներ: Այժմ կա ծրագիր ՝ ձագուկները վայրի բնություն մտցնելու և որսագողերից պաշտպանելու համար:

Այս 70 թռչուններից միայն 9-ն են ընդգրկված աշխատանքային խմբերի ծրագրերում, բարեբախտաբար, այդ թռչունները ներկայացնում են գենետիկական բազմազանության 90% -ը, որը առկա է ամբողջ թռչնաբուծության մեջ: Բացի այդ, հույս կա, որ աշխատանքային խմբին կմիանան նաև այլ թռչունների տերեր, ինչը կբարձրացնի տեսակների վերականգնման ծրագրերում ներգրավված բնակչության մեծությունը:

2004 թ.-ին Լորոյի այգում նրան հաջողվեց մի զույգ նման թռչունների ձեռք բերել և ապահով աճեցնել այն:

2007 թվականի տվյալներով, մասնավոր հավաքածուներում 90 թռչուն կար:

Ըստ 2010 թվականի տվյալների, մասնավոր հավաքածուներում եղել է 105 թռչուն:

2014 թվականի տվյալների համաձայն, օրնիտոլոգներին հաջողվում է պահպանել տեսակը, բայց դանդաղ: Մոտ 500-400 թռչուններ:

Ոսկե Լանգուր «Կարմիր գիրք»

Ոսկե Լանգուրը կապիկների ընտանիքի պրիմատներ տեսակից է:

Նկարագրություն

Ոսկե լանգուրի մարմնի երկարությունը 49-ից 72 սանտիմետր է, իսկ պոչի երկարությունը 71-ից 94 սանտիմետր է: Մարմնի քաշը 9,5-ից 12 կգ է: Վերարկուի գույնը տատանվում է կրեմից մինչև ոսկե դեղին, ձմռանը ձեռք բերելով կարմրավուն երանգ: Մուգ դեմքը սահմանափակվում է երկար մազերով ՝ ձևավորելով մարմնի վերին մասում սուրված մազերի փունջ, որը բնորոշ է տեսակի ներկայացուցիչներին:

Տարածում

Տեսակը տարածված է Հնդկաստանի արևմտյան Ասամ նահանգում, ինչպես նաև Բութանում: Տեսակների բնակավայրը արևադարձային անտառներ են:

Ապրելակերպ

Պրիմատները վարում են ցերեկային, ծառային ապրելակերպ, հիմնականում ապրում են անտառի վերին մասերում: Ապրում են 2-ից 12 կենդանիների խմբերումում, որոնք բաղկացած են մեկ կամ երկու արուներից, մի քանի էգերիցն և նրանց համատեղ սերունդից: Անհատական խմբերի տարածքների որոշակի հատվածներ կարող են համընկնել:

Պահպանման կարգավիճակը

Տեսակի ապրելու տարածքները ունեն խճանկարային բնույթ և զգալիորեն քչացել են ,անտառահատման հետևանքով։Հիմական սպառնալիքը տեսակի գոյատևման տարածքների ոչնչացումն է։. Ներկայումս որոշ բնակավայրեր պահպանված են Հնդկաստանում (օրինակ ՝ Մանասի ազգային պարկ, Կազիրանգա ազգային պարկ) և Բութանում (օրինակ ՝ Մանասի ազգային պարկ, Ֆիբսուի արգելավայր): IUCN- ը տեսակների բնութագրում է որպես վտանգված:

Ջրի օգտագործումը

Կյանք գոյություն ունի միայն այնտեղ, որտեղ ջուր կա։ Բույսերը հողից յուրացնում են ջուրը և նրա մեջ լուծված նյութերը։ Ջրի միջոցով կենդանի օրգանիզմներից հեռանում են ոչ պիտանի նյութերը։ Ջրային կենդանիները ջրի միջոցով ստանում են նաև ցամաքում գտնվող իրենց անհրաժեշտ նյութերը։

 Ջուրը բնության ամենատարածված նյութն է, բնության մեջ հանդիպում է պինդ, հեղուկ, գազային վիճակներում։ Կազմում է կենդանի օրգանիզմների բաղադրության 2/3 մասը։

Ամեն օր մենք օգտագործում ենք ահռելի քանակով ջուր։

Ես հաշվեցի թե որքան ջուր եմ ծախսում ես , և ահա արդյունքը.

Օրական ես ծախսում եմ մոտ 4830 լիտր ջուր սնվելու համար ։Անձնական հիգիենայի վրա ծախսվում է 200 լիտր ։Օրվա ընթացքում խմում եմ մոտ 2-3 լիտր։

Արդյունքում օրական ծախսում եմ մոտ 5033 լիտր ջուր։

Ամսվա միջինը հաշվելու համար անհրաժեշտ է հաշվի առնել ,որ ամսեկան օգտագործում եմ 20 և ավելի թուղթ,գնում եմ նոր հագուստ ,օգտագործում եմ տնտեսական իրեր ,2 և ավելի կգ շաքարավազ ,ուտում եմ շոկոլադ ։Անձնակն հիգիենան կազմում է մոտ 6000,խմում եմ մոտ 75 լիտր ջուր ։Ամսվա կտրվածքով ես օգտագործում եմ մոտ 248000 լիտր ջուր։

Իսկ տարեկան ծախսված ջուրը կազմում է մի ահռելի թիվ՝ 2976000 լիտր , ինչը մտածելու առիթ է հանդիսանում ։

Արդյո՞ք հնարավոր է փոքրացնել այդ թիվը։

Create a website or blog at WordPress.com

Up ↑